Mięśniaki macicy są najczęściej występującymi łagodnymi guzami ginekologicznymi u kobiet w wieku rozrodczym, także podczas ciąży. Rozpoznaje się je w 1–10% przypadków w trakcie ultrasonograficznych badań prenatalnych. Większość ciężarnych, u których rozpoznaje się mięśniaki macicy, nie ma żadnych dolegliwości. U 5–15% pacjentek występuje ból wymagający zastosowania leków przeciwbólowych. U kobiet z mięśniakami częściej dochodzi do powikłań położniczych, takich jak: przedwczesne pęknięcie błon płodowych, poród przedwczesny, łożysko przodujące, przedwczesne oddzielenie się łożyska oraz krwotok poporodowy. Większe jest także prawdopodobieństwo nieprawidłowego ułożenia płodu oraz porodu drogą cięcia cesarskiego.
Szacuje się, że w 50–60% przypadków wielkość mięśniaków nie zmienia się podczas ciąży, w 22–32% wzrasta, natomiast w 8–27% — maleje. Największy wzrost mięśniaków obserwuje się w I trymestrze ciąży. Ocena za pomocą USG 3–6 miesięcy po porodzie w 90% przypadków wykazuje zmniejszenie wielkości mięśniaków lub ich ustąpienie.
Najgroźniejszym powikłaniem związanym z uprzednim chirurgicznym usunięciem mięśniaków jest pęknięcie macicy podczas ciąży lub w trakcie porodu. Szacując ryzyko pęknięcia macicy, należy wziąć pod uwagę wielkość oraz liczbę usuniętych uprzednio mięśniaków, a także zakres nacięcia macicy podczas operacji. Uważa się, że ryzyko pęknięcia macicy jest zwiększone także u kobiet poddawanych uprzednio laparoskopowej miomektomii. Poród drogą pochwową jest możliwy u pacjentek, u których nie doszło do rozległego nacięcia mięśniówki macicy. Jeśli w trakcie wcześniejszej miomektomii usunięto dużą liczbę mięśniaków, sugeruje się zakończenie ciąży drogą cięcia cesarskiego. W przypadku pacjentek, u których podczas ciąży ponownie stwierdza się mięśniaki macicy, nie zaleca się jednoczasowego wykonywania cięcia cesarskiego oraz usuwania mięśniaków. Miomektomię w trakcie cięcia cesarskiego wykonuje się tylko w sytuacji bezwzględnej konieczności. Ze względu na zwiększone ryzyko krwotoku podczas cięcia cesarskiego sugeruje się, aby poziom hemoglobiny u pacjentek z mięśniakami przed planowanym zakończeniem ciąży wynosił minimum 9,5 mg%. W przypadku mięśniaków, które mogą stanowić przeszkodę porodową, także należy rozważyć cięcie cesarskie. U pacjentek zakwalifikowanych do cięcia cesarskiego po uprzednim usunięciu mięśniaków macicy ciążę należy zakończyć po ukończeniu 37. tygodnia, a przed ukończeniem 39. tygodnia. W niektórych przypadkach cesarskie cięcie może być rozważone już w 36. tygodniu ciąży.
W związku z brakiem wytycznych dotyczących czasu trwania ciąży oraz prowadzenia porodu po uprzednim usunięciu mięśniaków pacjentki należy poinformować o ryzyku pęknięcia macicy, a postępowanie ustalać indywidualnie w oparciu o zakres uprzedniego zabiegu chirurgicznego.
Źródło: Ouyang D.W., Norwitz E.R. Pregnancy in women with uterine leiomyomas (fibroids). Literature Review Current Through 2017; Apr.
Opracowali: Angelika Sobota, Jacek Szamatowicz
