Obustronne wycięcie przydatków podczas histerektomii wykonywanej z powodów zmian łagodnych w ciągu ostatnich dwóch dekad utrzymuje się na poziomie 40–50%. Głównym powodem wykonywania tej procedury jest prewencja raka jajnika. Obustronne wycięcie przydatków wiąże się jednak ze zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, pogarsza funkcje poznawcze, zmniejsza sprawność seksualną, niekorzystnie wpływa na całkowitą śmiertelność. Ponadto niedobór estrogenów spowodowany wycięciem jajników powoduje zmniejszenie gęstości kości, a tym samym zwiększa ryzyko złamań.

Stosowanie estrogenoterapii może co prawda częściowo zmniejszyć skutki uboczne kastracji chirurgicznej, jednakże terapia ta nie jest w zadowalający sposób wykorzystywana. Badania wskazują, że 2% pacjentek rezygnuje z terapii po dwóch latach, po pięciu — odsetek ten już sięga 20%, a po 10 latach terapię kontynuuje około 30% pacjentek.

Amerykańscy autorzy Marisa Adelman i Howard Sharp w sierpniu tego roku opublikowali pracę, w której zestawili wyniki szeregu badań oceniających korzyści i ryzyko związane z obustronnym wycięciem przydatków w trakcie wykonywania histerektomii z przyczyn nieonkologicznych. Z badaniach Parkera i wsp. z 2005 roku wynika, iż obustronne wycięcie przydatków zwiększa ogólny wskaźnik śmiertelności w późniejszym wieku w porównaniu do grupy z pozostawionymi przydatkami. Podobne obserwacje opublikowali także inni autorzy. Większość danych literaturowych podtrzymuje tezę o niekorzystnym wpływie obustronnego wycięcia przydatków w trakcie histerektomii w grupie kobiet poniżej 50. roku życia. Niepodważalnym faktem jest, że histerektomia z przydatkami znacząco zmniejsza ryzyko raka jajnika, jednakże podobny efekt ma wykonanie samego zabiegu (bez usunięcia przydatków).

Do bardzo interesujących wniosków doszedł Mytton w retrospektywnej analizie ponad 100 tysięcy pacjentek poddanych histerektomii (obserwacja ponaddziesięcioletnia). Zauważył on, że w grupie pacjentek z zachowanymi przydatkami po histerektomii znacząco częściej dochodziło do zachorowania na raka piersi, jednakże śmiertelność w tej grupie z powodu raka piersi była znacząco niższa niż w grupie z usuniętymi przydatkami. Dodatkowo w grupie pacjentek z usuniętymi przydatkami znacznie częściej dochodziło do zgonu z powodu innych nowotworów.

W świetle przytoczonych wyników badań autorzy wskazują, iż w trakcie histerektomii wykonywanej z przyczyn nieonkologicznych profilaktyczne wycięcie jajników powinno dotyczyć jedynie pacjentek z obciążonym wywiadem rodzinnym w kierunku raka jajnika i raka piersi z mutacją w genach BRCA1/2. U pozostałych pacjentek powinno się usuwać w trakcie tej procedury jedynie jajowody.

Dokładna analiza porównawcza ryzyka i korzyści wynikających z profilaktycznej obustronnej adneksektomii w trakcie histerektomii wykonywanej z przyczyn nieonkologicznych w artykule Ovarian conservation vs removal at the time of benign hysterectomy w „American Journal of Obstetrics and Gynecology” 2017 Aug 4. pii: S0002-9378(17)30928-6. doi: 10.1016/j.ajog.2017.07.037. [epub ahead of print].

Opracowali: Mariusz Kuźmicki, Jacek Szamatowicz